अक्षय्य तृतीया: देणगीची तारीख, शुभ मुहूर्त आणि महत्त्व जाणून घ्या
हिंदू धर्मात अशा काही तारखा आहेत ज्यांचे महत्त्व शतकानुशतके अपरिवर्तित राहिले आहे. यापैकी एक म्हणजे अक्षय्य तृतीया, हा सण नेहमीच फलदायी मानला जातो, सर्व यश प्रदान करतो आणि कधीही न संपणाऱ्या पुण्यचा स्रोत आहे. ‘अक्षय’ म्हणजे जे क्षय पावत नाही, जे कायमचे टिकते. म्हणूनच या दिवशी केलेले प्रत्येक काम – मग ते जप असो, तपश्चर्या असो, दान असो किंवा सेवा असो; ते अनंत पट जास्त फळे देते.
अक्षय्य तृतीयेचे महत्त्व
हिंदू कॅलेंडरनुसार, अक्षय तृतीया वैशाख महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या तृतीयेला येते. याला अक्टी तीज, आखा तीज आणि परशुराम जयंती असेही म्हणतात. ही तारीख केवळ शुभ काळ मानली जात नाही, तर अनेक पौराणिक घटना आणि दैवी कथा देखील त्याच्याशी जोडल्या गेल्या आहेत.
हा दिवस भगवान विष्णूंचा सहावा अवतार परशुरामजींचा वाढदिवस म्हणूनही साजरा केला जातो. तसेच, याच दिवशी राजा भगीरथाच्या तपश्चर्येने प्रसन्न होऊन, आई गंगा पृथ्वीवर अवतरली. असे म्हटले जाते की या दिवशी कुबेराने भगवान शिवाची प्रार्थना केली आणि त्यांना धनाची देवता होण्याचे आशीर्वाद मिळाले आणि या दिवशी पांडवांना अक्षय पात्र देखील मिळाले, ज्याच्या मदतीने ते दररोज एकदा अमर्यादित अन्न शिजवू शकत होते. एवढेच नाही तर भगवान श्रीकृष्णाने अक्षय्य तृतीयेच्या दिवशी त्यांच्या मित्र सुदामाची गरिबीही संपवली.
२०२५ मध्ये अक्षय्य तृतीया कधी आहे?
पंचांगानुसार, वैशाख महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील तृतीया तिथी २९ एप्रिल २०२५ रोजी संध्याकाळी ०५:३१ वाजता सुरू होईल आणि ३० एप्रिल २०२५ रोजी दुपारी ०२:१२ वाजतापर्यंत राहील. उदय तिथीवर आधारित, अक्षय तृतीयेचा सण ३० एप्रिल २०२५ रोजी साजरा केला जाईल.
अबुजा मुहूर्ता
या तिथीचे आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे कोणतेही शुभ कार्य – जसे की लग्न, घर गरम करणे, व्यवसाय सुरू करणे, जमीन पूजा, दागिने खरेदी करणे इत्यादी; ते कोणत्याही शुभ मुहूर्ताशिवाय करता येते. याला अबुझ सवा म्हणतात, म्हणजेच ज्यासाठी कोणताही विशेष वेळ काढण्याची आवश्यकता नाही. या दिवशी सोने आणि चांदी खरेदी करणे देखील अत्यंत शुभ मानले जाते कारण ते लक्ष्मीच्या समृद्धीचे आणि वाढीचे प्रतीक मानले जाते.
अक्षय्य तृतीयेला दान आणि पुण्य यांचे महत्त्व
शास्त्रांमध्ये याचा उल्लेख आहे-
“अक्षय तृतीयायन दानम, पुण्यम् च न क्षितते.”
म्हणजेच अक्षय्य तृतीयेला केलेले दान आणि सत्कर्म कधीच संपत नाहीत.
या दिवशी पाणी, अन्न, वस्त्र, गाय, सोने, जमीन आणि विशेषतः अन्न दान करण्यास विशेष महत्त्व देण्यात आले आहे. या दिवशी गरीब, असहाय्य आणि अपंगांना अन्नदान करणे अत्यंत पुण्यपूर्ण मानले जाते. ते केवळ दात्याच्या पापांचा नाश करत नाही तर अनेक जन्मांपर्यंत कायम राहणाऱ्या कर्मांच्या साखळीत पुण्यचे बीज पेरते.
अन्नदान का करावे?
हिंदू धर्मात अन्नाला परमब्रह्म म्हटले आहे; कारण हेच जीवन चालू ठेवते. अन्नदानम परम दानम – म्हणजेच अन्नदान हे सर्व दानांमध्ये श्रेष्ठ मानले जाते. अक्षय्य तृतीयेच्या दिवशी भुकेल्या व्यक्तीला जेवण दिल्याने केवळ शरीरालाच समाधान मिळत नाही तर आत्म्यालाही समाधान आणि शांती मिळते.
या दिवशी गरजू, अनाथ, अपंग आणि निराधार लोकांना अन्न देणे हे एक पुण्य आहे जे थेट देवापर्यंत पोहोचते. या दिवशी, नारायण सेवा संस्थेच्या अन्नदान सेवा प्रकल्पात सहकार्य करून पुण्यकार्याचा भाग बना.
अक्षय्य तृतीया ही आत्म्याला जागृत करण्याची संधी आहे. हा सण आपल्याला शिकवतो की जीवनात खरी समृद्धी केवळ संपत्तीत नाही तर सद्गुणात आहे. गरजूंना मदत करणे, दलित, असहाय्य, भुकेलेल्यांना अन्न देणे आणि प्रभूच्या सेवेत स्वतःला झोकून देणे; अक्षय्य तृतीयेची हीच खरी साधना आहे.
अक्षय्य तृतीयेच्या शुभ प्रसंगी, भुकेल्या व्यक्तीला अन्न द्या, दुःखी व्यक्तीचे अश्रू पुसून टाका आणि देवाला प्रार्थना करा की या जगातील सर्व प्राण्यांच्या जीवनात सद्गुणाचा शाश्वत दिवा तेवत राहो.
